Olie (3) - Classificaties
Deze keer gaan we wat verder in op de verschillende classificaties van motor olie.
Zoals eerder gezegd heeft olie als primaire functie het smeren van alle bewegende delen met als doel:
- Minimaliseren van wrijving en slijtage
- Koeling (afvoeren van warmte)
- Beperking van corrosie en vervuiling
- (helpen) Sealen van zuigerveren
Motorolie wordt op de volgende genormaliseerde eigenschappen getest, die worden vastgelegd in de volgende classificaties:
- Viscositeit (vastgelegd in ASTM D-2270)
- Afschuif Stabiliteit (vastgelegd in ASTM D-6278)
- Viscositeit en Afschuif Stabilitei bij hoge temperaturen (vastgelegd in HT/HS ASTM D-5481)
- Zink concentratie (ppm, ZDP, ICP waarde)
- Slijtvastheid (vastgelegd in ASTM D-4172)
- Gear Performance (vastgelegd in FZG ASTM D-5182)
- Oxidatie Stabiliteit (vastgelegd in ASTM D-4742)
- Volatiliteit/Vluchtigheid (vastgelegd in ASTM D-5800)
- Vermogen tot Neutraliseren van Zuren (vastgelegd in ASTM D-2896)
- Schuimfactor (vastgelegd in ASTM D-892)
- Roestbestendigheid (vastgelegd in ASTM D-1748)
- Geschiktheid voor een "natte" koppeling (vastgelegd in JASO T 904-98)
Viscositeit (vastgelegd in ASTM D-2270)
Viscositeit is de mate van vloeibaarheid gemeten bij een temperatuur van 40C en 100C. Hoe minder deze varieert hoe beter. De viscositeit wordt vermeld met de ondergrens bij 40C, bijvoorbeeld: 15W50, en de bovengrens bij 100C, 15W50.
Viscositeit Afschuif Stabiliteit (vastgelegd in ASTM D-6278)
Viscositeit veranderd niet alleen onder invloed van temperatuur maar ook van druk. Hoe dichter de gemeten viscositeit ligt bij de initiele viscositeit hoe stabieler de olie.
VAS wordt aangegeven als een factor, gewoonlijk tussen 9 en 22.
Viscositeit en Afschuif Stabiliteit bij hoge temperaturen (vastgelegd in HT/HS ASTM D-5481)
Een vergelijkbare test als hierboven maar dan onder hoge temperaturen.
Deze eigenschap wordt aangegeven in cetipoise, gewoonlijk een waarde tussen 3 en 7.
Zink concentratie (ppm, ZDP, ICP waarde)
Hoewel de viscositeit erg belangrijk is als bescherming wordt er zink toegevoegd om voldoende bescherming te bieden zelfs als de olie door de Afschuif Stabiliteit heen is. ZDP is een verzamelnaam voor toegevoegde zinkbestanddelen van verschillende kwaliteit en functionaliteit. Door de bank genomen biedt een hogere ZDP waarde meer bescherming dan een lagere waarde.
ZDP wordt aangegeven in ppm (parts per million).
Slijtvastheid (vastgelegd in ASTM D-4172)
Deze mate van bescherming aan die de olie geeft bij een direct metallisch contact tussen bewegende delen.
Slijtvastheid wordt aangegeven in de diameter van het slijtspoor in mm's.
Gear Performance (vastgelegd in FZG ASTM D-5182)
Hier wordt het smerende vermogen bepaald van de olie in een versnellingsbak (tandwielen) gedurende 13 tests waarna de slijtage in mm's wordt gemeten.
Oxidatie Stabiliteit (vastgelegd in ASTM D-4742)
Naast hitte wordt olie afgebroken (oxidatie) door Benzine; Metaal catalisatoren zoals ijzer, lood en koper; Water; en Zuurstof.
De mate van stabiliteit wordt aangegeven in het aantal minuten (tussen 0-600) tot volledige oxidatie.
Volatiliteit/Vluchtigheid (vastgelegd in ASTM D-5800)
Als olie warm/heet wordt is er sprake van een zeker mate van verdamping. De olie wordt gedurende 60 minuten verwarmt tot 250C.
De volatiliteit wordt aangegeven in het percentage verlies.
Vermogen tot Neutraliseren van Zuren (vastgelegd in ASTM D-2896)
Dit wordt geregeld door het additief Alkaline. Hoe hoger de restwaarde Alkaline in de olie hoe beter de olie nog bestand is tegen zuren. Dit wordt het TBN (Total base Number) genoemd en ligt tegenwoordig tussen de 6 en 12. Hoe hoger het nummer hoe beter.
Schuimfactor (vastgelegd in ASTM D-892)
Vooral bij hogere toeren is er vaak sprake van schuimvorming (opkloppen van de olie). Dit kan een verlies in oliedruk geven en smering negatief beinvloeden. De mate van schuimvorming wordt aangegeven in mililiter volume.
Roestbestendigheid (vastgelegd in ASTM D-1748)
Deze test bestaat uit het onderdompelen van stukjes metaal en deze gedurende 24 uur in een kamer met hoge luchtvochtigheid te laten liggen. De hoeveelheid roestplekjes bepaald de mate van roestbestendigheid. Gewoonlijk liggen de waardes tussen 0 en 10.
Geschiktheid voor een "natte" koppeling (vastgelegd in JASO T 904-98)
De gemeten invloed van de additieven op de wrijvingsweerstand van de koppeling.
CLASSIFICATIES
I - Viscositeit = SAE
II - Operating requirements = API (American Petroleum Institute)
Het API Classificatiesysteem bestaat uit twee subgroepen: S (Benzine en LPG) en C (Diesel S-groep.
De S-groep classificeert de olie-eigenschappen die van belang zijn bij Benzine en Propaan (LPG)motoren.
Er zijn tot heden 8 S-classificaties:
SA - geen additieven
SB - geen additieven
SC - 1964-1967
SD - 1968-1970
SE - 1971-1979
SF - 1980-1989
SG - 1990-1993
SH - 1994-1996
SJ - 1996-2001
SL - 2002-2003
SM - 2004-2010
SN - 2010-onwards
SN --> (Introduced in October 2010 for 2011 and older vehicles, designed to provide improved high temperature deposit protection for pistons, more stringent sludge control, and seal compatibility. API SN with Resource Conserving matches ILSAC GF-5 by combining API SN performance with improved fuel economy, turbocharger protection, emission control system compatibility, and protection of engines operating on ethanol-containing fuels up to E85.)
Voor turbo applicaties werd voor de introductie van SN een CF-4 diesel olie aangeraden.
III - ILSAC (International Lubricant Stadardization and Approval Committee)
De ILSAC is een gezamenlijk initiatief van de AAMA (American Automobile Manufacturers Association) en de JAMA (Japan Automobile Manufacturers Association).
ILSAC GF-2 komt overeen met de API classificaties SJ, en GF-3 vanaf SL.